Discussiestuk: De enige echte Derde Weg van het conservatisme en Wilders ingezonden ANONIEM op HetVrijeVolk.com 24 november 2005

Onderstaand stuk vonden wij op HetVrijeVolk.com en bevat interessante opmerkingen, maar wij zien hier in ook de nodige beperkingen die het succes van een eventuele nieuwe politieke beweging in de weg staan.
Voordat wij hier ons commentaar openbaren willen wij graag ook de visie van anderen op dit toch zeer interessante stuk. (red.)


Het conservatisme in Nederland ontwaakt. Enerzijds verspreiden mensen als Spruyt, Cliteur en Kinneging geschriften over het fenomeen “conservatisme”. Anderzijds heeft de heer Wilders een pragmatisch manifest, getiteld “Onafhankelijkheidsverklaring”, gepubliceerd dat na lezing conservatieve trekken blijkt te bevatten.

Bundeling van deze geschriften leidt tot een, voor velen nog verdacht, pakketje dat de Haagse kaasstolp kan doen exploderen. Echter, helaas moet worden geconstateerd dat beide elementen, de conservatieve grondgedachten en de Onafhankelijkheidsverklaring, vooralsnog tekortkomingen vertonen die een doorbraak in de weg staan.

Het conservatisme wordt veelal omschreven als een veelvormige beweging die zeer diverse gedaanten heeft aangenomen. De sceptische, cultuurrechtelijke en natuurrechtelijke varianten zijn de drie belangrijkste. Een kern in de conservatieve beweging zou er niet zijn. Er zou alleen een gemeenschappelijke “houding” of “grondtoon” en voorgeschiedenis bestaan die vooral geschreven is door Edmund Burke en Alexis de Tocqueville. Echter, in de conservatieve beweging zit wel degelijk een kern. Het vloeit voort uit het positief geformuleerde vrijheidsbegrip en de methoden van de dialectiek en de immanente kritiek (G.F.W. Hegel).

Een positief geformuleerd vrijheidsbegrip houdt in dat de mens vrij is om ongehinderd de wil te uiten. Echter, de wil dient aan die randvoorwaarden te voldoen zodat de mens in onderlinge harmonie en in harmonie met de natuur kan leven. Deze randvoorwaarden worden veelal “normen” en “waarden” genoemd die onderdeel uitmaken van het menselijk geweten.

De vraag die onmiddellijk opdoemt is de volgende: welke randvoorwaarden zijn het die ons volledig vrij zullen maken? Hier komt de dialectiek om de hoek kijken zoals omschreven in Hegel’s filosofie van de geschiedenis. De geschiedenis is een proces waarin de randvoorwaarden van de wil zich aan ons openbaren langs de dialectische weg. Verschillende mensbeelden en de daaruit voortvloeiende randvoorwaarden van de wil volgen elkaar op in onze continu zoektocht naar meer vrijheid. Dat we de juiste randvoorwaarden niet nu al kennen is overduidelijk.

Het sluitstuk van de conservatieve kern vormt de immanent kritische methode. Vanuit het oogpunt van het betreffende mensbeeld zelf dient bekeken te worden welke conflicterende randvoorwaarden van de wil deze oplevert. Momenteel zijn we geneigd om elkaar de les te lezen en komen wij niet veel verder dan “Jou wereldbeeld is fout, want mijn wereldbeeld is beter”. De immanent kritische methode redeneert als volgt: “Jou wereldbeeld levert die en die conflicterende randvoorwaarden van de wil op waardoor het niet volledig vrij kan zijn”. Zolang zich geen synthese voordoet zal eenieder zijn wereldbeeld onderhouden en verdedigen. Terecht, want leven zonder houvast leidt tot totale anarchie.

Momenteel leven we in een samenleving die zowel socialistische als liberalistische elementen bevat. Laten we niet vergeten dat beide stromingen hun zegeningen met zich mee hebben gebracht. Het besef van gelijke waardigheid en dat vrij handelen creatief denken stimuleert zijn daar misschien wel de belangrijkste van. Het kind moeten we ook zeker niet met het badwater weggooien. Maar in dit tijdsgewricht manifesteren zich overduidelijk de tekortkomingen van zowel het liberalisme als het socialisme in o.a. een naïef immigratiebeleid, een tomeloze regelzucht en vrijblijvendheid in plaast van vrijheid. Socialisten hebben nogal eens last van de kwaal dat zij denken de beste randvoorwaarden te kennen. Liberalen gaan ervan uit dat het met een vrije wilsuitoefening allemaal vanzelf wel goed komt. Het conservatisme is mogelijk de synthese wiens praktische uitwerking zich gedeeltelijk gerealiseerd ziet in de Onafhankelijkheidsverklaring.

Gedeeltelijk, want niet alle elementen in de Onafhankelijkheidsverklaring kunnen het predicaat “conservatief” dragen. Zo is een beweging terug naar de situatie waarin het continent Europa bezaaid is met nationale staten de elk hun eigen belangen najagen, in de meest letterlijke zin levensgevaarlijk. Bovendien tekenen zich in de wereld scheidslijnen af die langs culturen lopen in plaats van nationale staten (S.P. Huntington). Het probleem is veeleer dat Europa evenzeer een socialistisch-liberalistisch compromis is. Het ideaal is m.i. een conservatief Europa waarbij de gemeenschappelijke belangen en tradities, en niet de maten van fietsbanden, van stevige fundamenten worden voorzien. Zo zijn er nog een aantal andere voorbeelden te noemen.

De Onafhankelijkheidsverklaring is een begin. Een toetsing aan de kern van het conservatisme zal het kunnen ontdoen van misslagen. Verspreiding van kennis over de kern van het conservatisme zal voorts rabiate one-liners overbodig maken en een stevige doch fatsoenlijke discussie over o.a. immigratie en integratie mogelijk maken.

De politieke beweging van Wilders heeft, in combinatie met andere conservatieve krachten, de potentie een synthese van het liberalisme en het socialisme te zijn. Conservatisme zal naar alle waarschijnlijkheid niet zaligmakend zijn, maar het is wel een stap verder dan bijvoorbeeld het CDA en D66 die niet veel meer zijn dan compromissen tussen liberalisme en socialisme. Kortom, de Groep Wilders is in de nabije toekomst mogelijk een directe concurrent van het CDA en D66 en kan in een later stadium de scheiding tussen Links en Rechts geheel teniet doen. De échte Derde Weg!