Laffer is beter: vrij manifest voor een nieuwe belastingpolitiek ! door Syp WYNIA in Elsevier, 12 augustus 2006.

We helpen deze zomer de politici die vanwege de vervroegde verkiezingen haastig hun programma voor de jaren 2008-2011 moeten schrijven. Deze week luidt de vraag: moeten de belastingen niet naar beneden? En, zo ja: hoe gaan we dat doen?

We zijn het gewend geraakt dat de overheid bijna al onze bezittingen en handelingen belast. Werken wordt belast, ondernemen, inkopen doen, woningen kopen, het wonen zelf, overlijden, autorijden, winst maken, bezit hebben – ga zo maar door. Een deel houdt de overheid zelf, een ander deel geeft ze weer weg in de vorm van subsidies, kortingen en uitkeringen. Talloze zaken worden gesubsidieerd: niet werken, jonge kinderen hebben, wonen, reizen, met het openbaar vervoer gaan, studeren, het theater bezoeken, ziek zijn, oud zijn en sparen voor je oude dag. Ook gaan er subsidies naar andere, armere landen in en buiten Europa.

Dat rare spel van geven en nemen heeft ook een prijs. In het Nederland van nu neemt de overheid tussen de 40 en 50 procent van iedereen die wat doet, heeft, of besteedt. Over het hele werkzame leven van burgers neemt de overheid meer dan de helft. Omdat de belasting op werk ook nog eens progressief is – elke volgende verdiende euro kan nog zwaarder belast zijn dan de vorige – werken Nederlanders vaak niet of beperken zich tot een klein baantje. En in het algemeen proberen ze de belasting te ontduiken.

Economen hebben al eeuwen geleden bedacht dat een overheid die zo veel mogelijk belastingen wil binnenhalen zichzelf beter wat in toom kan houden. Want bij te hoge belastingen komt er op een gegeven moment niets meer binnen, omdat mensen het bijltje erbij neergooien. De Amerikaanse econoom Arthur Laffer heeft daar ruim dertig jaar geleden een grafiekje bij bedacht, de Laffer-curve. Zowel president Ronald Reagan als de huidige Amerikaanse president George W. Bush concludeerde uit deze curve dat de overheid juist meer binnenkrijgt aan belastingen wanneer die worden verlaagd.

Nu komt er de laatste tijd inderdaad verrassend veel meer belasting binnen bij de Amerikaanse overheid. Voor Bush’ Republikeinen bevestigt dit dat lagere belastingen inderdaad tot hogere belastinginkomsten leiden. Het kan waar zijn – in elk geval leidt het omgekeerde, het uitpersen van de burger tot hij er geen zin meer in heeft, tot lagere overheidsinkomsten.

Je hoeft natuurlijk niet alleen naar de inkomsten van de overheid te kijken. Je kunt ook redeneren dat de overheid haar bemoeienis hoe dan ook beperkt moet houden. Ook in dat geval zijn lagere belastingen wenselijk, maar dan moet de overheid in eigen vlees snijden.

Hoe je het ook bekijkt: Nederland zal toe moeten naar lagere belastingen op ondernemende mensen. Want de helft gedwongen afdragen, beperkt de economische activiteiten, volgens welke theorie dan ook. Dat geldt des te meer in een mondialiserende wereld, waarin mensen, geld en bedrijven moeiteloos verhuizen naar plekken waar de lasten minder hoog zijn.

Een aantal van de voormalige communistische dictaturen in Oost-Europa, waar de staat voorheen bijna alles regelde tot dit vrijheidsbenemende systeem vanzelf omkieperde, heeft de Laffer-curve al jaren geleden met aanzienlijk succes omarmd. De vraag is nu of Nederland kiest voor het sukkelende Oude Europa – Frankrijk, Duitsland, Zweden – met zijn hoge belastingen, of voor het Nieuwe Europa – Estland, Ierland – dat de toekomst opgewekt tegemoet treedt met dynamiek en lage lasten.

Als we kiezen voor het Nieuwe Europa zal de Nederlandse overheid wel in het eigen vlees en dat van haar lievelingen moeten snijden. Laten we als vuistregel nemen dat in de verdere toekomst de overheid niet meer de helft maar slechts een kwart, of om te beginnen hooguit eenderde van ons mag afnemen. En laten we eens als uitgangspunt nemen dat de helft van de lastenverlaging zichzelf financiert door de grotere economische activiteit die dit genereert. En dat de andere helft moet komen uit de kleinere rol van de overheid: minder ambtenaren en geen of minder subsidies. Dat kan, om te beginnen, door met tientallen miljarden euro’s in de uitgaven van de rijksoverheid te snijden. Daarover volgende week.

Bron: Elsevier