Neoconservatism: why we need it - Boekbespreking op De Leestafel, 3 april 2006

Neoconservatism: why we need it - Douglas MURRAY
ISBN 1-904863-05-1 (UK edition 2005)
ISBN 1594031479 (US edition June 2006)

De Social Afairs Unit in het Verenigd Koninkrijk heeft in 2005 dit boek van schrijver en politiek journalist Douglas Murray uit gegeven en deze zomer verschijnt het ook bij Encounter books in de Verenigde Staten. In zijn nieuwste boek beschrijft Murray hoe de relatief nieuwe politieke stroming, het neoconservatisme, ook het conservatisme in Europa nieuw leven kan in blazen. Een stroming die een daadkrachtig tegenwicht kan bieden tegen het relativisme en het daar uit voortkomende nihilisme.

Hij begint zijn boek met een uitleg over de filosofische grondslag van het neoconservatisme. De Filosoof Leo Straus wordt door vele gezien als de grondlegger van de neoconservatieve overtuiging. Vervolgens hebben Allan Bloom en Irving Kristol, beide leerlingen van Straus, deze ideeën verder gepopulariseerd in enerzijds de wetenschap en anderzijds de politiek.

Het neoconservatisme is eigenlijk geboren in verzet tegen het in hun ogen falende huidige liberalisme. Dat was ook toen al door het relativisme geperverteerd en kon daardoor niet eens meer totalitaire systemen, zoals die bestonden in de communistische landen veroordelen. De liberalen gaan niet meer uit van het klassieke mensbeeld, zoals de Grieken dat hadden, maar van een verbeterbare mens. Verbeterbaar door de staat. De neoconservatief daar in tegen, gaat uit van het klassieke mensbeeld, waarin de imperfecte mens een vaste realiteit is, die door geen staat of systeem wezenlijk veranderd kan worden.

Na deze theoretische basis van het neoconservatisme beschreven te hebben, beschrijft Murray de politieke invloed van neoconservatisme in de praktijk. Dat begon eigenlijk al voor Ronald Reagan, een president die ook, net als de huidige neoconservatieven, koos voor morele helderheid. Het was dan ook Reagan die een eind maakte aan de relativistische tirannie van dat moment, door de sovjetunie “het rijk van het kwaad” te noemen. Ook laat Murray ons kennis maken met de lange rij van invloedrijke neocons die met hun ideeën al lang voor 9/11 aan invloed aan het winnen waren. Dat is eigenlijk niet vreemd, want het zijn de neocons die een alternatief voor de post koude oorlog wereld hebben geformuleerd, terwijl de Amerikaanse liberalen en de gehele Europese elite geteisterd worden door een slaafse passiviteit.

Ook neemt Murray het relativisme nader onder de loep. Hij beschrijft hoe het relativisme vaak vermomd gaat als politiek correctheid en hoe vele er al voor hebben gewaarschuwd dat het relativisme tot nihilisme leidt. Het is een denkwijze waardoor de vrije liberale samenleving geen weerstand meer kan bieden aan haar vijanden.

In het derde hoofdstuk bespreekt Murray het verband tussen relativisme en de oorlog in Irak. Het biedt een goed perspectief op de oorlog tegen het terrorisme en hoe de Europese oppositie daar tegen ageert. Het laat het nihilisme van deze tegenstanders van de oorlog zien, maar ook de leugenachtige tweeslachtigheid van de media en het opportunisme van politici die beter weten. Zoals socialistische premier Schroeder in Duitsland, die zelfs doelbewust leugens verspreidt, of zoals de Fransen die gewoon geld aan de vijand verdienen. Deze gehele beweging noemt hij een tegen cultuur (counter culture) die hol en leeg is. Zelfs zij die zich de rol opnemen van moreel scheidsrechter, ontbreekt het aan kennis of verantwoordelijkheid, ook zij zijn hol en nihilistisch.

Murray beschrijft hoe het dogmatische relativisme de oorzaak van dit nihilisme is en dat dit zelfs de huidige status-quo is die hoognodig doorbroken moet worden:

“Many people seem to think we live in an age in which nothing is sacred. That is not true – twenty first century Britain has a fantastically lengthy bible of things deemed untouchable. It is time that these newly invented taboos were eradicated” (P.151)

Maar daarvoor moet de politieke elite eerst een paar stappen ondernemen. In het verenigd koninkrijk is net als in Nederland de politiek elite een conformistisch geheel geworden, waarin nog maar weinig contrasterende meningen zijn. Alle politieke partijen zijn in feite sociaal democratische geworden en daar moeten we hoognodig van af:

“… conservatives must firstly get away entirely from the European social-democrat philosophy by which, in return for providing, the citizen with a good life, the state presumes to have the right to all of a citizens money generously allowing him to return a portion.” (P. 153)

Hij pleit dan ook voor een beperkt overheid waarbij het afgelopen is met de vele rechten zonder plichten:

“… the era of rights without responsibilities must end. The present generation has done nothing to earn the rights it believes it possesses, and further more it remains ignorant of the origins of those rights.” (P. 167)

Over de multiculturele politieke correctheid die het onmogelijk maakt om het terrorisme en buitenlandse vijandigheden te bestrijden zegt hij het volgende:

“To care more for an ideal than for a population is strangely reminiscent of a political creed that had been presumed dead” (P. 171)

Het mag duidelijk zijn dat Murray zich geen blad voor de mond neemt als hij de neoconservatieve overtuiging beschrijft en verdedigd. Hij ziet het neoconservatisme als een oplossing voor de crisis in Europa en voor de conservatieve politieke partij in het verenigd koningrijk in het bijzonder. Opmerkelijk is wel dat Murray die de buitenland politiek van Bush volop lijkt te steunen uitgebreid Fukuyama citeert en dat terwijl Fukuyama nu juist een neoconservatief is die zich heeft afgekeerd van de neoconservatieve buitenland politiek van president Bush (zie ook Fukuyama’s nieuwste boek: America at the crossroads: Democracy, Power, and the neoconservative legacy). Maar goed laten we het er op houden dat dit ook meteen Murray’s stelling aan het begin van het boek illustreert dat het neoconservatisme een veelzijdige beweging is, zonder gezamenlijk manifest.

Het is een fraai geschreven boek dat vlot wegleest en veel inzicht verschaft in het neoconservatisme en deze ook inpast in de hedendaagse politiek van Europa. Een aanrader. Moge vele Nederlandse politici er hun voordeel mee doen.